DÜZENLİ DAĞ YÜRÜYÜŞÜNÜN VE AKUT MAKSİMAL EGZERSİZİN OKSİDAN STRES VE ANTİOKSİDAN ENZİMLER ÜZERİNE ETKİLERİ
Faruk TURGAY1, Aksel ÇELİK2, S. Rana VAROL1, Ebru SEZER3, Taner ONAT3, S. Oğuz KARAMIZRAK4
1Ege Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, İzmir
2Dokuz Eylül Üniversitesi, Beden Eğitimi Bölümü, İzmir
3Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, İzmir
4Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Spor Hekimliği Anabilim Dalı, İzmir
Anahtar Sözcükler: Oksidan stres, MDA, paraoksonaz1, SOD, CAT, dağ yürüyüşü, egzersiz
Öz
Yaşlanmayla birlikte antioksidan sistemin zayıflaması ve çevresel etkiler ile oksidan stres artışı, ateroskleroz benzeri kronik hastalıklara zemin hazırlamaktadır. Bu çalışmada, düzenli dağ yürüyüşünün orta yaşlı erkeklerde oksidan stres ve antioksidan enzimler üzerine etkileri ile akut maksimal egzersize bu sistemin yanıtlarının incelenmesi amaçlandı. Çalışmaya ortalama 16 yıllık spor geçmişi olan ve haftada bir gün 2000-2500 m yükseklikteki dağlara yürüyüş yapan orta yaşlı sağlıklı 16 erkek sporcu (SG) ile 16 erkek sedanter kontrol (KG) katıldı. Gönüllülerin bazı fiziksel ve fizyolojik ölçümleri yapıldı. MaxVO2 testi öncesi ve 5 dk sonrası alınan venöz kanlarında lipid peroksidasyonuna ilişkin plazma malondialdehid (MDA) düzeyleri ve antioksidan sistemin süperoksit dismutaz (SOD), katalaz (CAT) ve serum paraoksonaz (PON1) enzim aktiviteleri belirlendi. SG’nin maxVO2 değeri (p<0.001) ve bazal CAT aktivitesi KG’den anlamlı düzeyde (p<0.05) yüksek; VKİ (p<0.01) ve MDA (p<0.05) değerleri ise KG’ninkilere oranla düşüktü. Tüm grupta maxVO2 ile bazal MDA düzeyleri arasında anlamlı negatif ilişki saptandı (r= -0.39, p= 0.025). Akut maksimal egzersiz sonrasında, sadece sporcu grubunun MDA düzeyleri arttı (p<0.001). Bu bulgular; orta yaşlı erkeklerde, düzenli dağ yürüyüşlerinin, aerobik güç, vücut kitle indeksi ve oksidan-antioksidan sistem üzerinde olumlu etkilere yol açtığına işaret etmektedir. Akut maksimal egzezsize oksidan-antioksidan yanıtlar ise bu bulgular ile örtüşmemektedir.
